Monte Pindo Parque Natural, Naturalmente (III)

Ler capítulo anterior | Ler capítulo seguinte

No alto do Pedrullo houbo castelo medieval, ó que pertencen as pedras caídas pola ladeira do outeiro. Diante, do outro lado do carreiro de ascensión, a pedra coñecida como Trono da Raíña Lupa, dende a que se contempla tanto mar como o expresado por Cunqueiro e o campo coñecido como Onde se Adora, lugar ó que eran levados os enfermos que se ofrecían ó Monte. Dende ese outeiro é posible contemplar o Coloso, observador de pedra hierático na súa altura. Pedro Marfany no libro Galicia Incógnita, deixou constancia en inventario fotográfico, das complexas e irregulares formas dos penedos, soños de pedra que se transforman segundo se modifica a luz. O mesmo valor ten o catálogo de imaxes que ao longo dos anos foi acumulando a fotógrafa Maribel Longueira.

A toponimia, expresión verbal do coñecemento do medio popular, proclama o valor que tivo para a xente da ribeira ou da montaña esta masa ciclópea que presidía as súa vidas: os xa citados Onde se Adora, Casa Xohana, Penafiel, o Pedrullo ou o Pozo Negro, xunto aos de Cima da Arca, Campo de Lourenzo ou Os Aguillóns. Popular tamén o refraneiro, rico na súa explicación do Pedregal: Borraxeira no Pedregal, vén o vendaval. Cando o monte Pindo ten touca, temos chuvia moita ou pouca. Farrapos no Pindo, segue durmindo. Pedregal escuro, vendaval seguro, todos eles recollidos por Clodio González Pérez.

Para a literatura de transmisión oral, o monte foi sempre elemento principal de referencia: Mociñas do Chan de Lamas/ dádelle a volta ao refaixo/ que os arrieiros do viño/ miran o que hai por debaixo; ou estas máis específicas do propio monte: Polo Pedregal do Pindo/ o sol vaise acabando/ e os amores vanse indo, ou esta outra: Subindo á Laxa da Moa/ un raposo encontrei,/sacoume unha mordiscada/ ¡alá vai, alá vou eu!, e aínda: O raposo está chorando/ no alto do Pedregal/ chamando polos do Pindo/ que estamos de carnaval.

Pero tamén os escritores que asinan a súa obra volveron os ollos cara esta soberbia expresión da natureza.

Quen é o que mora aquí, que anterga xente

de broncee ferro negros e acubilla

na maxestade desta maravilla

tesa diante dom ar omnipotente.

Quen ten habitación nestes penedos

de rosado esplendor, que pobo altivo

de refuxian o monte duro e esquivo

e coñece os seus íntimos segredos.

Quen brinca sobre as pedra cabaleiras

e ouvea coma os ventos espantosos

de rebentar o fero mar infindo.

Quen and apor aí nas penasqueiras,

quen mora os territorios tenebrosos

e as espeluncas máxicas do Pindo.

O soneto, titulado Pindo, que convén recoller enteiro e na súa orde, é de Dario Xohan Cabana, incluído no libro Patria dom ar.

Aubrey F. G. Bell, o inglés ao que xa fixemos referencia, describíao así: “Os penedos están partidos, dentados, engurrados e dobrados en moitas formas curiosas. Un está luído coma unha enorme caveira, outro é coma o barrete dun crego; outros coma un león ou unha esfinxe ou unha tartaruga ou están perfectamente equilibrados apuntando ao ceo”. Marilar Aleixandre no seu libro Lobos nas illas, evoca a súa presenza permanente: “O lonxe adiviñábase, mellor que verse, a enorme rocha do monte Pindo, un sinal das forzas do interior da Terra, que botan fóra un coágulo de pedra e non admiten sequera que as forzas do exterior o cubran de verde ou de lama”. Xabier Rodríguez Baixeras dedicoulle o seu poema “Crepúsculos ó pé do monte Pindo”: “Que turba compañía/ estremou os penedos cos valados/ mirou lobos nas illas, revolveu/ nas cavernas os ventos abismados”. De Arturo Romaní son estes outros versos: “Amósaste espido, fermoso/ coma un deus antigo, sen árbores/ nin flores, ós ventos e ás chuvias do inverno...”. Cesáreo Sánchez Iglesias, ao que xa citamos a propósito do Cadoiro, escribiu tamén a súa impresión: “Silencios de esquisto e cuarzo/ Luz en fragmentos solares/ partidas para o claror”. Expresiva tamén a descrición de José Mas: “¡Soberbia montaña! É ela mesma outro firmamento. Nas vertentes, a pedra parece volatilizarse e converterse en nubes”. E Isolda Santiago: “No Pedregal viven os lobos e as meigas”. Na novela O segredo da Pedra Figueira, María Xosé Queizán vincula o monte co mar: “Unha praia, redonda coma unha vieira, relucía ao lonxe, rematada por unha pedregosa e impoñente montaña que era quen de resistir toda a furia oceánica. Contrastando coa inmensidade da montaña, unha pequena illa, no medio da enseada, quería abrigar o recanto do areal”.

Francisco Xosé Fernández Naval, "Chisco" (Ourense, 1956) é un escritor e poeta galego.

Licenciado en Filosofía e Ciencias da Educación e ex-subdirector xeral de Creación e Difusión Cultural da Xunta de Galicia.
Coñecer