E para o ano 2012... chegou a hora de actuar

Agustín Hernández, conselleiro e
responsábel da (non) declaración
do Monte Pindo como parque natural

Levamos un ano e dous meses esixindo da Xunta de Galicia a declaración de Parque Natural do Monte Pindo, e se ben cada vez nos atopamos con menos barreiras e máis apoios na sociedade e entre os sectores implicados, a inxustificada negativa inicial da administración responsábel da dita declaración, a Consellería de Medio Ambiente e do seu máximo dirixente, o conselleiro Agustín Hernández, non variou nin un ápice nese tempo.

O cambio de ano convídanos a todos, veciños e axentes sociais, a reflexionar sobre que novos retos afrontamos e, sobre todo, cara onde debemos encamiñar os nosos esforzos de xeito que nos acheguen cada día un pouco máis ao noso obxectivo principal: o coidado e a protección do Monte Pindo, para que repercuta na mellor calidade de vida de toda a sociedade.

Dado que o noso intenso traballo como Asociación -sen termos recibido nin un só euro en axudas públicas de ningún tipo- non mereceu a máis mínima atención por parte dos dirixentes da Consellería de Medio Ambiente, chegou a hora de facerlles visibilizar a nosa reivindicación dun xeito moito máis directo: mediante unha recollida de sinaturas que lles lembre cada día do ano que aquí estamos, aquí seguiremos e que ante todo non imos desfalecer nin rendirnos por moito que nos ignoren.

A partir do día 1 de xaneiro, e durante os 366 días do ano 2012, terá lugar a recollida de sinaturas mediante un formulario na nosa páxina adscrito ao servizo Actuable.es. O programa, ademais de recontar os apoios individuais que poden chegar de todo o mundo, reenviaralle ao gabinete do señor Agustín Hernández unha copia do escrito polo que se lle esixe que tome en consideración esta iniciativa para a arelada protección do Monte Pindo.

Sexan ducias, centos, ou miles de sinaturas, que sirvan para percutir cada día nas consciencias de quen nos ignora lembrándolles cada día que neste punto recóndito da xeografía galega, envoltos polos ventos e a borraxeira do Monte Pindo, existimos e loitamos por unha causa xusta. Adiante!

ASINA

Felices festas!

En nome da Asociación Monte Pindo Parque Natural, recibe unha calurosa aperta e o desexo de que o ano que comeza veña mellor que este difícil ano 2011 que agora remata, e que o Apalpador baixe esta noite dos montes cargadiño de agasallos para os máis peques da casa.

Desexamos que o novo ano traia máis alegrías, e por suposto, nos conceda o agasallo máis arelado: o Parque Natural do Monte Pindo; que fixe na memoria o legado dos que estiveron, que nos ceda un medio máis coidado e mellor aproveitado para os que estamos, e que nos permita herdarllo nas mellores condicións aos que virán.

Grazas, e definitivamente, sorte. Sen o teu apoio a nosa labor non tería sentido. Para ti, o noso máis humilde e precioso agasallo: un acivro do Monte Pindo ben engalanado pola natureza para a ocasión.

Felices festas!

Rio Xallas: Arteria de vida do Monte Pindo!

O Coadoiro, motivo do abraio de propios e extraños

Poucos ríos do noso entorno poderían, de falar con verbas comprensíbeis polos humanos, contar a historia que nos reserva o río Xallas. Neste curso fluvial os testemuños mistúranse coa tradición oral de tal xeito que constitúe un delicioso relato que segue a sorprendernos nuns tempos nos que cada vez isto é máis difícil.

Mapa do río no Boletín RAG nº 213 (1929)

Se ben antigamente a súa denominación puido desenvolver do Sars romano a Aisaros e logo Lézaro e Ézaro, hoxe o río recibe o seu nome da Terra do Xallas que o ve nacer, desde onde se desliza durante 65 km. polo seu propio val, regando auténticas selvas autóctonas como a devesa de Anllares, e recibindo a achega de multitude de pequenos afluentes (ver ilustración), abríndose paso tranquilo ata as mesmas saias do Monte Pindo. Ali, a agreste xeoloxía granítica revoluciona o río, tornándoo máis rápido e violento, creando multitude de pequenos saltos ata cuncas profundísimas, ata atopar o seu salto definitivo de 35  metros que o verque nas augas do Océano Atlántico, tan brutal que orixina unha permanente néboa e unha fondísima cachola. Este accidente chamado popularmente Coadoiro (en dialecto local, Coaduiro), valeulle ao río sona internacional pois é o único de Europa que remata dese xeito.

Un dato sorprendente é que ata a década de 1950 non existiu ningunha ponte entre Brandomil e a costa, polo que o río só podía atravesarse en barco. As persoas que quixeran cruzar debían pagarlle unha minuta ao barqueiro; non vos parece unha imaxe máis propia de hai séculos que de hai uns anos? E é que a natureza deste curso fluvial ten moito que ver co tempo. O xeólogo Xoán Ramón Vidal Romaní pensa que o río Xallas estaba destinado a conformar a súa propia ría, pero non tivo tempo suficiente de excavar o granito do Monte Pindo; é por iso que remata asi, en fervenza.

Fotografía de 1898

Moitos viaxeiros e estudosos repararon neste agasallo da natureza ao longo dos tempos. Cóntase que antigamente o río rodeaba o Monte Pindo pola outra banda desembocando na praia de Carnota, ata que a principios do século XIII un bestial terremoto desviouno polo seu curso actual. En Madera de Boj, Camilo José Cela data ese tremor dos tempos en que "Marco Polo ía camiño de Catay". Di o Padre Sarmiento que esta fervenza que visitou a mediados do século XVIII, chamada Cadoyro, é "prodixiosa" e "única en Europa", tan salvaxe e virulenta que non se atreveu a arrimarse demasiado. Máis recentemente os fuxidos da Guerra Civil relataron unha cova no Monte Pindo onde cabían máis dun cento de homes cunha gruta tan longa que conducía ata a fervenza mesma. Autores do século XIX chamárono Río da Prata. O cartógrafo Juan López sitúa o final da célebre vía romana Per loca marítima na desembocadura deste noso río, preto de onde apareceu en 1864 un misterioso medallón de bronce con sete pitas, extraviado ao longo do S. XX en extrañísimas circunstancias. E, sobre todas as cousas, os autores coinciden en describir unha torre sobre o río á que axiña dedicaremos un artigo máis extenso.

A imaxinería popular tampouco queda atrás: os valentes cabaleiros que se atreveran a atravesar a virulenta fervenza, unha fermosa princesa ou encanto arrastraríaos ata unha cavidade repleta de tesouros, podendo casar coa dona. Pero ollo, outras lendas falan dunha bruxa... En calquera caso, a importancia e a vitalidade do río ao longo dos tempos queda fóra de toda dúbida.

Fraga "inaugura" o río

Ata aí, digamos, é o resumo das marabillas do río. Pero faltan as desgrazas dos nosos tempos. Hai máis dun século, en 1897, a Sociedad Española de Carburos Metálicos (hoxe Ferroatlántica) comeza a asentar construcións para o aproveitamento hidroeléctrico. Ao principio, pequenas represas hoxe abandonadas, e ao longo do século XX, cada vez máis grandes e -por suposto- perxudiciais para a vida no río. En 1960 érguese o embalse da Fervenza, coas súas canalizacións furando a laxe. En 1980, o encoro de Santa Uxía, que ademais de inundar unha importante área de bosque autóctono reduciu o caudal do río ata o 1%. Pero o peor chegaría no ano 2000, en que a administración autonómica autorizou a Ferroatlántica a secar o río a cambio da súa apertura os domingos de 12 a 14 horas. O "evento" mesmo valeulle ao río o alcume retranqueiro de Guadiana, e motivou a célebre foto de Fraga inaugurando a fervenza, un acontecemento case tan único do mundo como a fervenza mesma! Elementos ben risibles mais que se tornan dramáticos con fotos infames coma a da desecación total do encoro de Santa Uxía, no 2010, coa extinción masiva da vida presente nel.

Afortunadamente a sociedade civil reaccionou e o gabinete xurídico do colectivo Ríos con Vida, a instancias de ADEGA, incoou o expediente polo que o executivo Fraga autorizara a Ferroatlántica a secar un dos ríos máis senlleiros do País, ata que en febreiro de 2010 a Consellería de Medio Ambiente anulou a declaración de impacto ambiental que permitira a desfeita. Hoxe o río Xallas volve a fluír nunha tímida parte do seu caudal real. Por desgraza os danos producidos nesta década, a desaparición masiva da fauna e flora do río que foi deserto, tardarán moitos anos en resarcirse.

A Nosa Terra, 24/8/2000

O futuro do río Xallas, arteria de vida do Monte Pindo, seguirase a escribir con letras de ouro se somos quen de garantir a súa supervivencia. Para iso facemos falta toda a sociedade mediante a implicación na súa defensa, co bo traballo como o da Plataforma pola Defensa do Río Xallas ou o da propia Asociación Monte Pindo. Mais tamén precisamos un cambio de actitude radical dunhas administracións que ata agora só lle viron a graza ao río unha vez trillado entre as aspas dun xerador eléctrico. É pois que desde a Asociación reivindicamos o papel crucial do río no contexto do Monte Pindo, dado que estamos firmemente convencidos de que pode e debe constituír unha das xoias da coroa do futuro Parque Natural. Adiante!

A nosa reivindicación estará presente no Terractiva de Arzúa

Mario Maceiras, secretario da AMPPN, explicará a loita do Monte Pindo o domingo a partir das 18:30 h.

Monte Pindo Parque Natural é un dos colectivos chamados ás diversas palestras da coñecida Feira Ecolóxica Terractiva de Arzúa, na 8ª edición dun acontecemento social consolidado que pon unha vez ao ano o aproveitamento substentábel do noso medio natural no centro de atención.

Cartaz de Terractiva 2011

Será ás 18:30 horas do vindeiro domingo 18 de decembro, na sala 3 de Terractiva. A palestra, encadrada no ciclo de conferencias "Altofalante" e denominada "O rexorder ambiental da Costa da Morte", dará a palabra aos representantes dos 3 principais colectivos medioambientais do sur da Costa da Morte: Marcos Antonio Vázquez pola plataforma pola defensa do Río Xallas, Xosé Manuel Casais da cooperativa de agricultura ecolóxica Rainha Lupa de Quilmas, e Mario Maceiras da Asociación Monte Pindo Parque Natural. Colabora ADEGA.

Sobra destacar o estreito vencello co macizo carnotán dos 3 colectivos, pois actúan nas súas inmediacións, e xa adoitan a colaborar asiduamente entre si na organización das súas iniciativas.

Convidamos a todos os amigos do Monte Pindo e do medio ambiente galego a asistir a esta conferencia que sen dúbida arroxará luz sobre os retos e problemáticas que afronta o noso entorno, e como desde a iniciativa veciñal se lle pode dar resposta, beneficiando a toda a sociedade e sen perxudicar a riqueza dos nosos espazos naturais. Ademais o resto do completísimo programa, que podedes consultar aquí, non ten perda. Vémonos en Arzúa!

O Monte Pindo verá rematar unha etapa da Vuelta a España

Monte Pindo Parque Natural aplaude que se asocie o macizo cos valores positivos do deporte

Primeiro foi Iberia, despois as Adegas Valtea e despois Gadis os que só este ano recurriron á emblemática efixie carnotá para asociar os seus produtos con valores positivos e de calidade. Pero moi probabelmente a nova que vos achegamos pode supor o salto á fama internacional da paisaxe do noso amado Monte Pindo, ou iso agardamos.

E é que a nova é que a Vuelta Ciclista a España, considerada a 3ª proba máis importante do mundo nesta disciplina deportiva, vai ver rematar unha das súas etapas da súa vindeira edición do 2012 no mirador do Ézaro, enriba da fervenza do Xallas e aos pes da impoñente figura do Penafiel e do Monte Pindo.

Segundo informacións publicadas, a entidade organizadora do evento xa está a ultimar todos os detalles desta etapa que se especula con que se desenvolverá ao longo do 30 de agosto de 2012, e que só a propia expedición pode atraer á nosa comarca a unhas 1.200 persoas. Pero outro aspecto moi a ter en conta é, sen lugar a dúbidas, que a retransmisión televisada do evento fará entrar a maxestruosa silueta do Monte Pindo en millóns de fogares de todo o mundo.

Percorrido provisional da etapa

Segundo a programación revelada, a serpe multicor arrincaría en Vilagarcía de Arousa, e tras 140 quilómetros percorrendo boa parte do litoral atlántico do noso País, subiría o alto das Paxareiras desde Muros (ascendendo a antigamente denominada Serra de Fontevico, topónimo hoxe desaparecido), para baixar de novo ata Louredo pasando polo mirador coñecido por ofrecer unha das mellores panorámicas costeiras de Costa da Morte e de toda Galiza), e logo continuando pola estrada AC-550 con dirección Cee.

Juanjo Cobo, vencedor da última Vuelta,
aspira a repetir esta estampa ante o Penafiel

A partir dese punto, aos competidores so lles restará circunvalar o Monte Pindo, pasando polas súas máis emblemáticas poboacións como Caldebarcos, Panchés, A Curra, Quilmas e, por suposto, o Pindo. Tras atravesar a ponte sobre o Xallas, a expedición comezará a remontar o monte desde o Ézaro ata o seu coñecido mirador dedicado a unha das máis magníficas e á vez misteriosas perspectivas do Monte Pindo (a mesma paisaxe usada polas Adegas Valtea nunha recente promoción dos seus viños).

Nesta escea, que conmove pola inhóspita e salvaxe natureza velada a cotío por neboeiros emanados da nada, o mítico Pico Penafiel sorprende entre os todos os penedos pola súa semellanza cunha pirámide ancestral que alguén decidira erixir ali para sobrevivir os séculos. E os vestixios arqueolóxicos parecen querer darnos a razón, pero este xa é tema doutro artigo.

En definitiva, ao noso colectivo e a toda a sociedade énchelle de orgullo que o Monte Pindo esté tan de actualidade, cobrando este ano máis miradas que nunca antes na historia recente, e reverdecendo cada vez que un só amante da natureza e a aventura o nomea. Sen dúbida, asociar os valores do deporte en equipo e o bo nome dunha das probas ciclistas máis míticas do mundo co noso monte sacro ten por forza que ser unha combinación infalíbel e produtiva para todos os que amamos o medio natural e o deporte.

Que asi sexa, e que as sacrificadas pedaladas de cada un dos corredores nos acheguen un chisco máis a gañar un Parque Natural que potencie un Monte Pindo máis proveitoso para as xeracións presentes e o salve para as xeracións vindeiras.

O II Simposium Monte Pindo debatiu en Caldebarcos sobre o Olimpo Celta

Retransmitido ao vivo e por primeira vez polas redes sociais Facebook e Twitter, o II Simposium Monte Pindo trasladouse a Caldebarcos o 3 de decembro para subscitar entre os seus veciños e visitantes a reflexión sobre o seu medio natural en xeral, e do Monte Pindo en particular. Foi nunha longa xornada pragada de intervencións e actividades, no que ao longo de 10 horas diversos expertos e representantes veciñais foron debullando aspectos máis ou menos coñecidos da mitolóxica mole granítica que enmarca esta paisaxe inconfundíbel da baixa Costa da Morte.

César Cambeiro

César Cambeiro, actor e portavoz dos veciños de Caldebarcos, foi o encargado de abrir a segunda edición deste evento que segue a medrar e, agardamos, mellorar cada vez, deixando nas súas verbas o sabor agridoce dun noso medio natural tan potente como maltratado nos últimos anos, ata que nos últimos anos a veciñanza adoptou posicionamentos activos co nacemento de organismos non gubernamentais como Monte Pindo Parque Natural, as comunidades de montes ou a propia AAVV Xurde Caldebarcos que preside. Unha atinada frase lapidaria resume esta actitude positiva co noso medio e o noso desenvolvemento: "O que fas para os outros permanece. O que fas para ti morre contigo".

Margarida Miguens

De seguido, Margarida Miguens Busto, bióloga e membro de ADEGA, entroncou esta filosofía coa súa ponencia sobre a custodia do territorio que tan bos resultados está a dar no noso entorno e noutros países. Dise custodia do territorio a cando é a propia veciñanza quen se organiza e toma parte activa na protección do territorio mediante acordos cos seus propietarios. O colectivo ribadaviense Ridimoas foi quen implantou esta filosofía en Galiza xa no ano 1988, que serve para custodiar elementos tan dispares como solo, auga, aire, flora e fauna, xeoloxía, patrimonio arqueolóxico, histórico, cultural, oral, e en definitiva todo o que teña que ver co medio do que somos parte. Segundo Margarida xa existen en Carnota organizacións que, conscientes ou non dilo, xa fan custodia do territorio, como Rainha Lupa de Quilmas, Mar de Lira, ou a propia Asociación Monte Pindo Parque Natural coas súas iniciativas de recuperación de sendeiros e divulgación. A nivel galego o número de entidades e terras dedicadas a esta fórmula triplicouse no último ano, o que demostra que é algo moi a tomar en serio e máis nun sitio que parece tan apropiado para ilo como é o Monte Pindo.

Xosé Manuel Lobato

Logo do café Xosé Manuel Lobato, escritor e doutor en filosofía e ciencias da educación, presentou o seu libro "Máxico Tear Natural", un percorrido íntimo por 23 espazos naturais galegos máxicos, entre os que non podía faltar o noso Olimpo celta, dispoñíbel na nosa tenda por tan só 14€, que serán íntegramente destinados a financiar actividades no Monte Pindo. Lobato aproveitou para amosar o seu pesar polo descoido de moitos destes espazos naturais, sentenciando que se moitos dos galegos que marcharon corenta anos atrás voltasen hoxe, a visión sería "traumática" e custaríalles identificar o seu propio País.

Moisés Asensi

Continuando coa programación matutina, Moisés Asensi Cabirta, que é arquitecto técnico, membro da Sociedade Galega de Historia Natural e autor da "Guía dos anfibios e réptiles de Galicia", disertou sobre os tipos de anfibios e réptiles que abondan -ou non- en Galiza, e concretamente no monte do Pindo. Mediante un interesantísimo percorrido visual narrado foinos axudando a diferenciar entre a enorme diversidade de especies, a identificar as súas ameazas, e sobre todo, a desterrar mitos como a suposta agresividade e perigosidade da inmensa maioría destas especies, pois exceptuando dous tipos de víbora (unha delas apenas presente na nosa xeografía) todas son inofensivas para o ser humano. Moisés convidou aos asistentes a fotografar os anfibios e réptiles que se vexan durante as subidas ao Olimpo dos galegos, para asi axudar a completar un inventario que, na súa opinión, ten que ser por forza moito máis extenso do que se considera na actualidade.

Despois dun agradábel xantar na célebre Casa da Cregha, a tarde recalou cargadiña de actividades para todos os presentes. En primeiro lugar, a estrea en exclusiva do documental "Sendeiros ocultos: Ruta á Moa" convintemente presentado por Andrés López Romero, director, que acompañou a Xilberto Caamaño polos lugares máis interesantes do Pedregal durante máis de 5 horas para obter esta peza audiovisual que agardamos, en breve, ver entrar en todos os nosos fogares pola televisión.

Vidal Romaní

Foi o noso xeólogo de referencia Xoán Ramón Vidal Romaní, director do Instituto Univ. de Xeoloxía Isidro Parga Pondal, o nomeado para a única ponencia da tarde, dedicada á fabulosa fauna microbiótica que habita nas covas graníticas do Monte Pindo, un descubrimento dun enorme valor científico aínda moi pouco divulgado. Concretamente, trátase de vida microscópica presente nos espeleotemas ou depósitos das cavidades, que nos permiten indagar nuns procesos biolóxicos que chegan ao extremo literal de perforar e devorar a rocha granítica aparentemente inerte, coa axuda imprescindíbel da luz e dos cursos naturais de auga. De feito, moitos dos tafonis ou cacholas tan característicos do Pedregal son debidos a esta acción microbiótica. O mesmo Vidal Romaní foi quen de constatar en covas do Monte Pindo esta actividade, que amosou aos asistentes mediante numerosas fotografías microscópicas das mostras recollidas nas súas incursións e nas que se observa con claridade a sorprendente vida que poboa estes depósitos que tanta e tan valiosa información están a revelar á comunidade científica.

Xoán Lestón

Logo do descubrimento cientifico da xornada, o poeta local Xoán Lestón, veciño de Caldebarcos, foi chamado a entoar algúns dos seus versos xurdidos do corazón e dedicados á terra que emocionaron a moitos dos presentes, dedicados a temas como os incendios, os fuxidos represaliados polo fascismo na Guerra Civil, ou a necesidade de que a sociedade tome parte activa na defensa do medio que nos da razón de ser. Mesmo tiña uns versos, rematando o recital, para berrar a prol do Parque Natural, unha figura que pode e debe cambiar definitivamente e para ben a nosa paisaxe e a dramática posición que ocupa na actualidade.

Por último no programa, chegou o agardado Debate aberto que caracteriza -e vaino seguir facendo- cada edición do Simposium. No debate que se prolongou por máis dunha hora e foi presidido por todos os ponentes, foronse entreligando diversas cuestións da preocupación dos asistentes, algunhas máis ou menos delicadas ou xa comentadas, como pode ser a cuestión da infame moda das pintadas e gravados nas pedras do monte, a severa crítica da área recreativa creada ilegalmente por un grupo mazaricán no Campo das Cortes, a agora oposición ao parque natural de un ex-alcalde que antes o prometía ou a posíbel extinción do lirio de monte.

Na parte positiva, propostas como a recuperación de camiños tradicionais hoxe desaparecidos (como xa vimos facendo), a mellora da sinalización de determinados roteiros hoxe confusos, a creación de vías de escalada onde sexa compatíbel, ou escoitar en boca do alcalde Moncho Noceda as iniciativas que o Concello de Carnota vai poñer en marcha en pouco tempo (e que máis adiante explicaremos polo miúdo). Pero se algo clarificou o debate foi que todos os asistentes coincidiron na necesidade de protexer canto antes as xoias do Olimpo celta e de tomar partido na súa defensa activa, xa que a administración responsábel, a Xunta, segue ignorando por completo a maré humana que lle pide axuda.

Xilberto Caamaño, presidente da Asociación Monte Pîndo Parque Natural, foi o encargado de clausurar a xornada e despedirse en nome do colectivo de todos os asistentes, aos que agradeceu o seu interese e participación e convidou a seguir sumando esforzos para conseguir o que consideramos mellor para todos: un desenvolvemento económicos substentábel para toda a sociedade, baseada nun medio natural máis protexido, produtivo e coidado.

Ata o III Simposium!

O II Simposium retransmitirase en directo nas redes sociais

Na Asociación Monte Pindo Parque Natural fomos conscientes desde o principio da importancia das redes sociais para achegar o Olimpo Celta aos nosos amigos espallados polo mundo enteiro, grazas ao cal podemos surtir información das nosas actividades e tamén divulgar os valores naturais e patrimoniais do Monte Pindo a localizacións tan dispares como Estados Unidos, Reino Unido, Alemaña, Italia, Francia, Portugal, Brasil, Suiza ou os Países Baixos, de onde (por esa orde de importancia) nos seguen case 2.000 persoas só no último ano.

Por iso, por primeira vez o II Simposium Monte Pindo será retransmitido ao vivo nas nosas respectivas páxinas en Twitter e Facebook, onde iremos anunciando desde Carnota para o mundo enteiro os momentos máis destacados das diversas ponencias e actividades.

Para recibir as actualizacións en Twitter, segue o usuario @montepindo ou ben procura a clave #2SMP (acrónimo de II Simposium Monte Pindo) na coñecida rede de microblogging. En Facebook, dalle a "gústame" na nosa páxina (facebook.com/montepindoparquenatural) para que as novas aparezan puntualmente na túa portada.

Agardamos con esta iniciativa permitir que todas as persoas que desexen estar o sábado en Caldebarcos, pero que por diferentes motivos non poidan achegarse, se poidan sentir, tamén, partícipes da defensa e goce do Monte Pindo.

O II Simposium Monte Pindo cítanos este sábado en Caldebarcos

Despois do éxito do I Simposium, reeditamos esta pioneira xornada de divulgación científica e debate aspira a converterse nunha cita imprescindible para volver poñer na mesa os temas de actualidade no tocante ao Monte Pindo, e ofrecerlle a toda a veciñanza e sectores a posibilidade de pronunciarse libremente sobre o seu pasado, presente e futuro.

É nese senso que a Asociación Monte Pindo convoca o II Simposium que vai desenvolverse este sábado 3 de decembro no local veciñal de Caldebarcos, ao cal están chamados a participar todos os veciños, asi como os amantes deste espazo sacro dos nosos antergos e os especialistas nas diversas materias que ao longo de toda a xornada irán debullándose.

Debate, territorio, tradición oral, fauna, xeoloxía e roteiros serán desta volta os conceptos que centrarán a programación, sempre coa impresionante presenza da mole granítica no trasfondo.

Para iso contaremos coa presenza de verdadeiras eminencias en cadanseu campo, completadas coa participación do tecido social e da representación institucional do anfitrión Concello de Carnota, que volve a colaborar con nós na organización do evento xunto con ADEGA.

Asi, e sen máis, este sábado ficades todos convocados a participar en Caldebarcos no II Simposium Monte Pindo, cuxo cartel podedes descargar e difundir desde xa.

PROGRAMACIÓN

• 10:00h. INAUGURACIÓN por César Cambeiro, presidente da Asociación de Veciños Xurde Caldebarcos
• 10:30h. PONENCIA "A custodia do territorio" por Margarita Miguens Busto, da Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA)
• 11:30h. CAFÉ
• 12:00h. PRESENTACIÓN do libro "Máxico Tear Natural", polo escritor Xosé Manuel Lobato, que ao remate asinará exemplares
• 13:00h. PONENCIA "Anfibios e réptiles de Galicia e do Monte Pindo" por Moisés Asensi Cabirta, membro da Sociedade Galega de Historia Natural e autor da "Guía dos anfibios e réptiles de Galicia"
• 14:00h. XANTAR*
• 17:00h. PROXECCIÓN EN ESTREA do documental "Sendeiros ocultos: Ruta á Moa" por Andrés López Romero, director.
• 17:30h. RECITAL POÉTICO por Xoán Lestón
• 18:00h. PONENCIA por Xoán Ramón Vidal Romaní, xeólogo e director do Instituto Univ. de Xeoloxía Isidro Parga Pondal
• 19:00h. DEBATE ABERTO
• 20:00h. SAÚDA por Ramón Noceda Caamaño, alcalde de Carnota
• 20:30h. CLAUSURA por Xilberto Caamaño, presidente da Asociación Monte Pindo Parque Natural

*Para máis información e participar no xantar, cómpre anotarse ata o 2 de decembro no teléfono 667 39 31 73.

Agardamos poder contar coa vosa asistencia a unha actividade que de seguro resultará do voso agrado, e o que é máis importante, agardamos que a túa voz sume para axudar a clarificar entre todos o mellor para o Olimpo Celta e o seu entorno.

A Federación Rural Galega apoia o Parque Natural

A ola de apoios ao Parque Natural do Monte Pindo segue medrado imparable e tocando todos os paos. É agora FRUGA (Federación Rural Galega) o colectivo que asina o manifesto de apoio a unha declaración que desde hai máis dun ano diversas organizacións vímoslle esixindo á Xunta de Galicia sen termos recibido, polo momento, outra resposta que a cruda e inxustificada negativa.

Acto fundacional de FRUGA

Afortunadamente o medre da lista de apoios sociais confírmanos que o Parque Natural é -cada día máis- unha necesidade, e anímannos a seguir traballando e loitando incansablemente a prol do obxectivo irrenunciable de ver o Monte Pindo máis coidado, protexido, e produtivo para visitantes e veciñanza. Porque son as innumerables mostras de apoio recibidas as que nos dan a forza para seguir adiante, superando o silencio ao que parecen querer condenarnos desde a administración supostamente responsable do noso medio ambiente.

FRUGA é un colectivo plural que naceu no ano 2009 para aglutinar os traballadores e as asociacións galegas que desenvolven no noso medio rural actividades forestais, agrícolas e gandeiras, entre outras. Neste senso xa nos comunicaron a súa total disposición para consensuar liñas de traballo conxunto *ara viabilizar a recuperación das áreas degradadas do Monte Pindo, que comprenden a práctica totalidade da superficie, o que xa desde principios de século pasado lle valeu o apelativo literario de "deserto de pedra".

A xeoloxía do Monte Pindo é extremadamente interesante e importante, pero non se comprende que unha área natural tan valiosa se atope desde o punto de vista biolóxico prácticamente desertificada, e no senso de superar esta situación saudamos efusivamente a colaboración de FRUGA e de calquera outra entidade disposta a sumarse a nós sen maior pretensión que a de buscar o mellor para o Monte Pindo e a súa área de influencia, mentras agardamos pola ansiada declaración de Parque Natural que poría solución definitiva á maior parte das súas problemáticas.

O Estado valorou declarar o Monte Pindo Parque Nacional en 1917

Fotomontaxe artística do Monte Pindo. AMPPN

A inquedanza de protexer o Monte Pindo non é un invento do século XXI, nin moito menos. A Asociación Monte Pindo ten a ben divulgar o dato de que na primeira normativa pensada para a protección dos espazos naturais españois xa o Monte Pindo ocupaba un lugar preferente e merecedor da máxima protección, segundo os técnicos da administración.

O descubrimento chegounos de man dun cidadán que nos fixo saber da referencia* á protección do Monte Pindo derivada dun Real Decreto do ano 1917, concretamente de 23 de febreiro. O texto lexislativo encomendaba aos enxeñeiros dos distritos forestais de todo o Estado a elaboración en seis meses dunha relación de espazos naturais que mereceran a protección contemplada na escueta Ley de Parques Nacionales impulsada un par de meses antes (8/12/1916) por Pedro Pidal e Bernaldo de Quirós, e grazas á que nacía a célebre figura de protección e tamén unhas políticas medioambientais que foron pioneiras na Europa da época.

Como froito do traballo encomendado aos enxeñeiros forestais, o Monte Pindo foi proposto en 1917 como un dos "sitios notables" que en Galiza optaba ás figuras de Parque Nacional ou Sitio Nacional (que equivale aos actuais parques naturais), dentro dun total de 46 localizacións propostas.

Desafortunadamente esa protección nunca chegaría a concretarse e desenvolverse, pois de ser asi o Parque Natural do Monte Pindo estaría hoxe a piques de cumprir un século de existencia, co que o panorama sen dúbida sería ben distinto para o noso amado Olimpo Celta.

O porqué de que estas políticas ambientais tan evolucionadas para a época non chegaran a desenvolverse é tema doutro artigo, pero debemos pensar que ese mesmo verán desatouse un panorama político moi convulso (coñecido por crise española de 1917) nun contexto tamén socialmente moi intenso no interior e no exterior.

Non sabemos se a crise actual tamén será a excusa do executivo de Alberto Núñez Feijóo para negarse a declarar o Parque Natural do Monte Pindo (dubidámolo, pois hai tres meses repartiu case 2 millóns de euros entre os 6 parques que xa existen) pero desde as atalaias graníticas do Olimpo Celta cada vez máis persoas sumamos o noso alento para conseguir a atención que o lugar leva esixindo desde hai case un século.

*A referencia á proposta do Monte Pindo está ben recollida polo xeógrafo A. Mulero Mendigorri na súa obra "La protección de espacios naturales en España" (ver en Google Books), editada por Ediciones Mundi-Prensa en 2002, que reseñou o informe "El sistema español de parques nacionales y reservas equivalentes" elaborado polo ICONA no ano 1980, e que a súa vez se baseaba na relación orixinal elaborada polos enxeñeiros dos Distritos Forestais en 1917.

Aparece unha poesía inédita de Vicente Risco e Otero Pedraio sobre o Monte Pindo

Dedicada a Parga Pondal en 1936, a peza en alemán fala de marxismo e amor polo Olimpo Celta

Otero Pedrayo e Vicente Risco, autores conxuntos do manuscrito

Borrador da poesía coas súas correccións 

Queda claro que o noso colectivo pouco máis precisa que poñer o magno nome do Monte Pindo no mapa, para que comecen a relocer todo tipo de datos e feitos que ata agora case ninguén coñecía, e que seguen a ensalzar a grandeza deste monte impresionante polas súas características naturais, pero tamén cada vez máis interesante a nivel histórico e etnográfico.

Esta vez non se trata de ningún descubrimento arqueolóxico ou ecolóxico, mais pasa por ser un dos achados de maior importancia cultural para a historia recente do Olimpo Celta. Trátase nin máis nin menos que o achado dunha misiva que contén unha poesía inédita e en alemán dos ilustres autores galegos Ramón Otero Pedrayo e Vicente Risco, escrita durante unha excursión polo Monte Pindo feita co mítico Seminario de Estudos Galegos no mes de xuño de 1936.

O orixinal consérvase en perfecto estado pois trátase dunha carta dirixida a Isidro Parga Pondal, ilustre xeólogo e literato galego, que hoxe recala no arquivo do Instituto homónimo, polo que tamén dispoñemos do sobre orixinal asi como un borrador do puño e letra de Vicente Risco e Ramón Otero Pedrayo cando contaban con 51 e 48 anos, respectivamente, o que multiplica o valor do achádego. Pero o que sen dúbida resulta estarrecedor é que menos dun mes despois de terse redactado nalgún recanto do Olimpo Celta, declarouse o despiadado golpe de estado fascista que condenaría o noso País a 40 anos de penuria e escuridade, e que tamén condenou a moitos dos nosos veciños a buscar acubillo nas numerosas covas que poboan o monte.

Por cortesía do Instituto Universitario de Xeoloxía Parga Pondal, a cuxo director Xoán Ramón Vidal Romaní agradcemos a súa colaboración permanente, compartimos con toda a sociedade o contido da -ata hoxe- poesía inédita «Auf diesem Berg, des Himmels Nachbar» («Sobre estes altos cumes, veciños do Ceo»), deixando as posíbeis intepretacións ao voso xuízo e -iso si- agardando que a súa lectura vos emocione no mesmo grao que nos emocionou aos membros da Asociación Monte Pindo ao desvelar os seus contidos por primeira vez.

ORIXINAL EN ALEMÁN	TRADUCIÓN AO GALEGO
Auf diesem Berg, des Himmels Nachbar Wo Professor Parga-Pondal Wie die Walkirien rollt und sang, die härte Zähnen des Granits bissen den Körper hungerlich und nur die Seele frei nud lebend wie Schmetterling tauzt und fliegt. Ju ferne der Ozean allein, in Himmel nur die Wolken wandern Wenn ins Gehirn der Marxismus lebt und das Zukunft derc Meuschheit webt, Aber wenn Nacht unf Gestirne singen Must der Marxismus auch verschwinden. (Atención: pode conter erros de transcrición)	Aqui estamos, sobre estes altos cumes, veciños do Ceo onde o Profesor Parga Pondal como as Walkirias corre e canta Mentres, os duros dentes do granito morden, famentos, os nosos corpos, deixando só ceibe e viva a alma que danza e voa cal Bolboreta. Na lonxanía a soidade do océano, as nubes viaxeiras, cruzando o ceo. No noso cerebro o Marxismo aniña, tecendo o futuro da Humanidade. Mais en chegando a noite, co canto das estrelas, ata o Marxismo ten de acougar co solpor.
Orixinal de Vicente Risco e Otero Pedrayo, escrito nos Montes do Pindo en xuño de 1936. Tradución ao galego polo profesor X.R. Vidal Romaní en 1984.

Documentos orixinais 
Sabendo que serán de especial interese para todos os amantes do Monte Pindo pero tamén para os estudosos da literatura e historia galegas e concretamente das obras de Otero Pedrayo e Risco, a continuación presentamos os documentos fielmente dixitalizados, tanto dos contidos completos do sobre como do seu continente. 

Sobre

Anotación

Tarxeta do SEG

Título, autor e destinatario

Poesía "pasada a limpo"

Borrador

Desconcertante achado de lapislázuli no Monte Pindo

A Asociación Monte Pindo Parque Natural acaba de recibir do profesor Xoán Ramón Vidal Romaní, director do Instituto Universitario de Xeoloxía Parga Pondal, as análises xeolóxicas dunha extraña pedra azul atopada recentemente polo noso colectivo nas inmediacións do Chan das Lamas, e que confirman que, sen lugar a dúbidas, se trata de lazurita, o nome científico da pedra semipreciosa coñecida popularmente como lapislázuli.

O verdadeiramente intrigante desta noticia é que no Monte Pindo non existe este mineral, mais nin sequera en Galiza. Citando textualmente s Wikipedia: "Actualmente en el mundo existen sólo dos yacimientos donde es posible encontrar esta hermosa piedra: se trata de una mina ubicada en Afganistán, y otra, la más grande, que se encuentra en Chile".

Que fai unha pedra en bruto de lapislázuli, cuxa extracción se produce en todo caso a miles de quilómetros do Monte Pindo, depositada neste lugar?

A explicación máis probábel, dada a situación do achádego, é que fose materia prima traída ou encargada por algún artesán que desenvolvería a súa labor no entorno do Castelo de San Xurxo, o que probaría a existencia de actividade orfebre neste lugar, e demostraría a relevancia dun castelo tan esquecido como fundamental na historia do Reino de Galiza.

Voluntariado no Monte Pindo (III): Limpeza roteiro Chan das Lamas - San Cibrán

Outeiro do Nariz. Foto: J. L. Galovart

Despois da reivindicación, agora chega a hora de arrimar o ombro para mellorar o noso entorno. Esta fin de semana un novo proxecot de voluntariado da Asociación Monte Pindo encargarase de recuperar o camiño desde Chan das Lamas a San Cibrán, que na actualidade é díficil de transitar, a pesar ser dos de maior interese natural do Monte Pindo.

O roteiro comezará en Caldebarcos ás 10:00 h, desde onde subiremos en coches ata o Chan das Lamas. Ese será o punto de partida do roteiro en si, que en primeiro lugar levaranos ata Os Aguillóns, unha serie de penedos moi característicos da ladeira sur do Monte Pindo, co seu característico moai natural coñecido tradicionalmente como Outeiro do Nariz. Desde alí descenderemos polo Rego Bravo, visitando os restos das antigas explotacións mineiras de wolframio, ata chegar á abandonada aldea de San Cibrán (hoxe parcialmente convertida en aldea de turismo rural).
Aparte do interese natural e panorámico desta iniciativa, pois guiaranos a través do punto de maior interese botánico de todo o Monte Pindo, desde o que ademais se pode percibir das mellores panorámicas da ladeira sur do Olimpo Celta coa espectacular bahía de Carnota a seus pes, aproveitaremos a incursión para desbrozar e recuperar este camiño, polo que se roga a todas as persoas interesadas que tomen boa nota das seguintes indicacións.

Voluntariado no Monte Pindo: Limpeza roteiro Chan das Lamas - San Cibrán

Sábado 15 de outubro
PROGRAMA
10:00h. Saída desde a estrada xeral AC-550 ao seu paso por Caldebarcos (entre os restaurantes O Feitizo e Casa da Crega) Durante o roteiro iremos limpando o camiño e despois xantaremos na Braña dos Aguillóns. Despois do xantar desenvolveremos diversas actividades de lecer, antes de comezar a descender. Os e as asistentes deberán traer:

• Fouciño (ou outro enser para o desbroce) e luvas de protección.
• Mochila con cando menos xantar e bebida.
• Calzado cómodo e roupa acaída ás condicións meteorolóxicas do día.

Confirma a túa asistencia en Facebook, escribindo a info@montepindo.org ou chamando ao 651 376 769.

Medio cento de coruñeses suben ao Monte Pindo para que o declaren Parque Natural

O grupo chega á Moa. Foto: Chiara

Rotundo éxito da convocatoria dos colectivos Palavea Bravú, AAVV Montealto e Monte Pindo que posibilitou que medio cento de novas persoas se incorporen ao libro de visitas do Olimpo Celta.

A comitiva caracterizouse por ter xente de todas as idades (desde os dezapoucos ata os setenta e moitos) e tamén procedencias, e malia que a convocatoria é iniciativa dos ditos colectivos coruñeses moitas outras persoas quixeron unirse á comitiva desde lugares moi diversos.

Foto de grupo no cume do Monte Pindo. Foto: Chiara

Entre eles, unha auténtica sorpresa foi coñecer a Chiara, unha moza italiana autora do coñecido blog italogalego La Mia Galicia e que leva dedicado todo o verán a coñecer a costa galega, de norte a sur. Dentro das súas visitas non puido faltar o Monte Pindo, que coñeceu por primeira vez en solitario, pero ao que quixo volver pouco despois acompañada por persoas que coñeceran os recovecos e a historia deste monte, para o que se puxo en contacto coa nosa Asociación, da que xa é destacada membro.

Pepe do Fieiro. Foto: Chiara.

O mellor anfitrión posíbel para a visita tivémolo claro, e Pepe do Fieiro, que con case oitenta anos segue a ser o maior coñecedor vivo do Monte Pindo (pois pastoreou nel a maior parte da súa vida), agasallou á comitiva coa súa presenza e infinda sabiduría popular.

A representación local de Monte Pindo Parque Natural, asi como todos os amigos e amigos que non quixeron perderse a xornada, recibiron ao autobús coruñés no lugar do Fieiro preto das once da mañá, desde onde xa tomaron o ascenso ao Pindo que puido completar en pouco máis dunha hora. Ao coroar os 627 metros da Laxe da Moa (o punto máis alto do Monte Pindo), o grupo despregou faixas para reclamarlle á Xunta de Galicia de Núñez Feijóo a inmediata declaración de Parque Natural para o Monte Pindo, reclamación que cada vez máis é un clamor que se non é escoitado é porque alguén das altas esferas non quere que asi sexa.

Xantar nas Cortes. Foto: Chiara

A continuación xantouse nas Cortes da Moa, onde o alcalde de Carnota Ramón Noceda, que visitaba a zona en compaña duns amigos, acompañou ao grupo. Logo do xantar e do merecido descanso, e tras visitar as ruinas da ermida do Monte Pindo e a inscrición achada recentemente no lugar, o grupo partiuse en dous: os máis intrépidos dirixíronse á Cova da Casa Xoana e posteriormente a visitar o Penafiel coa súa excomuñón recentemente vandalizada, e os que preferiron a camiñada máis suave e recreativa ata o Chan da Mina e o Xigante do Monte Pindo.

Casa Xoana. Foto: Chiara

Reunida de novo a comitiva no Fieiro hacia as 18:30, aínda unha nova sorpresa lle agardaba: a visita e foto na espectacular fervenza do Ézaro, onde Pepe do Fieiro nos alumeou cunha nova lenda transmitida polos seus antergos e pouco antes contada: o río Xallas rodeaba antigamente o Monte Pindo ata desembocar na praia de Carnota, en Caldebarcos. Só un terríbel sismo modificou o seu curso ata caer en fervenza no Coaduiro como o vemos hoxe, o que explica o escarpado do seu transcurso.

Por último, as representacións dos tres colectivos intercambiaron camisolas de cadanseu colectivo e sacaron unha foto de grupo que sela unha amizade que -agardamos-poida seguir dando de si no futuro próximo.

Desde a Asociación Monte Pindo queremos facer un agradecemento a todos e cada un dos integrantes desta comitiva: Aos socios e socias de Palavea Bravú e da AAVV Atochas - Torre de Hércules - Montealto; aos veciños e veciñas da zona que se quixeron incorporar ao roteiro; á conductora do autobús pola súa destreza nunha rede viaria tan esixente; a Chiara, polo seu inmenso amor a Galicia e ao medio; a Pepe do Fieiro, por seguir sendo para nós unha auténtica biblioteca vivinte doutros tempos que sen el estarían olvidados; a Alcampo e o Concello de Carnota, pola súa colaboración. E, sobre todo, a todos e cada un dos galegos e galegas que entenden que o noso medio natural é algo que merecemos disfrutar, pero que tamén merece ser protexido. A todos, grazas. Monte Pindo, Parque Natural!

Os veciños da Coruña suben ao Olimpo Celta este domingo para reclamar o Parque Natural

E o sábado, 3ª edición do Mercado Ecolóxico de Quilmas

Cando comprometeron o seu apoio ao Parque Natural do Monte Pindo prometéronnos tamén unha visita, e estes son dos que cumpren: as Asociacións dos veciños de Atocha, Hércules e Monte Alto e Palavea da Coruña van visitar este domingo o Monte Pindo para coñecelo en primeira persoa e esixir a súa declaración como Parque Natural.

A iniciativa forma parte do programa de visitas deportivo-lúdicas a diferentes espazos naturais galegos, e foi dada a coñecer recentemente en rolda de prensa ofrecida no local da asociación anfitriona por membros dos respectivos colectivos: AAVV Atochas-Monte Alto-Torre de Hércules, a ACDR Palavea Bravú e por suposto da propia Asociación Monte Pindo.

Cada un dos colectivos coruñeses ofrecen 25 prazas no autobús que partirá desde os barrios de Monte Alto e Palavea da Coruña na mañanciña do domingo, aínda que á vista do notable éxito da convocatoria a estas alturas as reservas xa estarán máis que esgotadas. Aínda asi podedes achegarvos ata o lugar do Fieiro para unirvos á comitiva, que emprenderá a subida o domingo ás 11:30 h.

Ademais do tradicional ascenso ata os 627 metros da Laxe da Moa, ao longo da xornada visitaremos outros puntos de interese natural e histórico deste monte considerado sacro polos nosos antergos, como o Xigante, a Cova da Xoana ou a Fervenza do Ézaro.

A Asociación Monte Pindo agradece aos dous colectivos que colaboren coa difusión deste marabilloso Monte e as súas problemáticas, contribuíndo a que o Olimpo Celta carnotán adquira a verdadeira dimensión  internacional que os nosos devanceiros. Asi mesmo, tamén queremos agradecer a colaboración do Concello de Carnota e de Alcampo.

3º Mercado ecolóxico de Quilmas pola defensa da terra 
Noutra orde de cousas, unha importante cita que xa leva camiño da consolidación reclámanos no lugar de Quilmas esta fin de semana. Trátase do Mercado ecolóxico de Quilmas, que xa desenvolve a súa terceira edición, e que chega máis pragado de actividades ca nunca da man do Proxecto Ríos que os levará o domingo desde as 10:30 h. a limpar un tramo do río de Vadebois. Isto, evidentemente, será a maiores do propio mercado de produtos ecolóxicos que dará cor á praza de Quilmas ao longo de todo o sábado. Deixámosvos co programa completo que redondeará unha intensa fin de semana de coñecemento, goce e sobre todo defensa do noso medio natural, á que todas e todos estades convidados.

PROGRAMA 
Sábado 1 de Outubro 

• Mercado ecolóxico tradicional
de hortalizas, mel, alimentación ecolóxica e artesanía de proximidade das 10 da mañá ata a tardiña, con parada para o xantar. Degustación de diferentes variedades de tomate e mel. Música animosa durante todo o día. Diferentes postos informativos de asociacións que defenden o territorio, promoven a biodiversidade e fomentan o consumo responsable. Barra da Raínha Lupa con produtos biolóxicos e naturais. Posibilidade de facer o xantar na feira xa que haberá un pulpeiro e diversos postos con empanadas, e outros produtos caseiros.... 

Domingo 2 de Outubro 

• 10:30 h. Saída dende Quilmas para realizar a limpeza dun tramo do río de Vadebois, a actividade terá unha duración de 2 horas aproximadamente. Esta actividade voluntaria realizarase de xeito simultáneo en 31 concellos galegos e está organizada polo PROXECTO RÍOS (http://limpeza.proxectorios.org/) que leva anos facendo educación ambiental e formando a grupos de persoas que custodian os ríos e fan seguimentos periódicos do seu estado vital.  Recoméndase levar botas de auga, luvas e prismáticos.

• A xornada rematará na Lagoa de Caldebarcos onde, conmemorando o día mundial das aves, realizarase un avistamento de paxaros nesta marisma. 

O Monte Pindo foi unha gran fortaleza amurallada

Aparece un terceiro castelo no Monte Pindo 

Os traballos da Asociación Monte Pindo Parque Natural xunto cunha serie de expertos que nas últimas semanas se foron achegando ao Olimpo Celta seguen dando os seus froitos mediante importantes descubrimentos que están a reescribir a historia desta paraxe carnotá fundamental para entender o noso pasado como galegos e galegas.

En amarelo, muros naturais; en verde e vermello, os artificiais

Logo dunha serie de prospeccións visuais a pe de campo, as sospeitas da Asociación confirmáronse, revelando que a Laxe da Moa foi nos séculos V ou VI un recinto severamente fortificado con murallas de mamposteria moi robustas con fina feitura exterior, que o paso dos séculos deixou reducidas a pouco menos que a moreas de pedras aliñadas, aínda que se conserva en moi bo estado en certos puntos.

Foto: Manuel Gago

A muralla foi ergueita con moita intelixencia, aproveitando as escarpadas formacións de agullas graniticas tan características do monte como murallas naturais case impenetrables, e só completando con muralla artificial os "pasos" entre os mesmos, a veces con murallas tan de ata 3 metros de ancho e outros tantos ou máis de alto, posuindo mesmo avanzadas. A finalidade, como se pode aprezar claramente na simulación adxunta, era pechar unha plataforma nos cales están incluídos todos os lugares que definen o Monte Pindo como "monte sacro" da antigüidade. A finalidade desta muralla parece claramente defensiva, e a época da construción (séculos V ou VI), en plenas invasións suevas, asi o confirman pois este puido ser un dos "lugares seguros" onde os nosos ancestros se refuxiarían masivamente en caso de complicacións ou guerras.

Foto: Manuel Gago

Se ben, deixando que nos embargue a imaxinación, a curiosidade de que tanto os castelos coñecidos como todos os lugares do monte que estarían habitados se atopaban fóra desas murallas, ben puidera indicar que estas murallas separaban o divino do humano, as estancias sagradas das que eran accesibles polos mortais. É dicir, que as murallas serían os límites dun verdadeiro Olimpo Celta, a residencia dos deuses da nosa antigüidade, onde o común dos mortais non tería permitido o acceso.

Foto: Manuel Gago

Volvendo ao plano estrictamente riguroso e científico, Manuel Gago ten ben documentados e descritos os anacos de muralla que levamos atopados, anunciando unha teoría verdadeiramente revolucionaria: A Laxe da Moa era en si mesma un castelo nunca antes documentado, que se sumaría aos xa descritos de Penafiel e San Xurxo. Convidámosvos a mergullar no profuso e fascinante resumo das pesquisas de Manuel Gago, que se divide en tres capítulos: I, II e III.